De cursusavond wordt vandaag verzorgd door Jaap Rostohar. Vóór de pauze behandelt hij ‘Geluid bij de film’, na de pauze gaat hij dieper in op ‘Time Lapse’-effecten.
Gestart wordt met een fraai introfilmpje, waarmee geïllustreerd wordt hoe belangrijk geluid in film is. Filmpje 2 ‘Heftige intromuziek’ is bedoeld om het belang van pakkende muziek aan het begin van je film te illustreren: een YouTubekijker kijkt misschien 5 tot 6 seconden; goed en passend geluid leidt ertoe dat hij langer blijft hangen.
Jaap vervolgt met een overzicht hoe de ontwikkeling van geluid bij films is gegaan, aan de hand van filmfragmenten:
– Chaplin maakte stomme films, de muziek erachter past wel heel goed bij de beelden;
– Laurel en Hardy hadden al spraak in hun films, en verder allerlei passende geluidjes (foley);
– Vervolgens maakte men films met spraak, muziek en foley; destijds ging de muziek altijd zachter bij spraak; tegenwoordig hoor je dat niet meer zo vaak;
– muziek als effect werd geïntroduceerd bij slapstick en tekenfilms.
Een recent filmpje van YouTube zonder toegevoegd geluid laat zien dat sfeer dan totaal ontbreekt. Een fragment met Johnny Depp (uit Pirates of the Caribbean) wordt vertoond met steeds andere muziek eronder: respectievelijk triomfantelijk, onheilspellend, grappig en verdrietig. Hiermee wordt erg duidelijk hoe belangrijk de juiste muziekkeuze bij film is.
Hoe kom je aan goede muziek? Vroeger kocht Jaap (illegale) CDs met muziekjes van een gedefinieerde tijdsduur (1 minuut, 30 of 15 seconden) om onder je film te zetten. Tegenwoordig gebruikt hij o.a. Sonicfire Pro, een programma waarmee speciale filmmuziek (te koop op SmartSound CDs) in elke gewenste tijdsduur is te creëren, passend bij de lengte van de scene in je film. Jaap heeft een immense collectie SmartSound muziek opgebouwd in de loop der jaren. Voor NLE-programma’s als Final Cut Pro, Premiere Pro, Vegas en Pinnacle Studio zijn plug-ins te koop waarmee Sonicfire Pro geïntegreerd wordt in je editor. De lengte van het muziekfragment bepaal je dan direct in je editprogramma. Bedenk wel: Sonicfire Pro kost 200 dollar, elke SmartSound CD 149 dollar of meer; dus als hobbyist ben je min of meer overgeleverd aan de illegale markt.
Een andere optie is zelf muziek maken, bijvoorbeeld met Music Maker (van Magix). Dat vraagt wel veel oefening, maar is erg betaalbaar.
Verder kan je filmpjes van YouTube downloaden (met OBS Studio) en de muziek daarvan rippen. Omdat die muziek al op YouTube staat kan je die probleemloos gebruiken onder je YouTubefilmpjes.
In de professionele wereld wordt ook ‘echte’ muziek, gecomponeerd voor de film en ingespeeld door een orkest gebruikt; voor de amateur is dat natuurlijk te duur.
De crux van dit verhaal: zonder passende muziek verliest een film zijn krachtige waarde. En foley-geluiden zijn onmisbaar ter ondersteuning van de beelden. Jaap laat een tijdlijn van een eigen filmpje (in Edius) zien: gele sporen zijn video, groene audio en paarse foto’s. Het valt op hoeveel audiosporen er zijn. Hij werkt altijd met geluiden bij zijn films: van een deur die open gaat, knisperend grind, voetstappen en andere foley, tot risers, wooshes, etc. Zelf heeft hij een database met zo’n 15.000 geluiden.
Als intro voor Sound Design wordt een filmpje van Essential Flow SFX (van YouTube) vertoond met 71 effecten in 80 seconden film, variërend van ‘risers’ voor de opbouw, slow motion en time lapse effecten, transitional wooshes, hits, etc, en ambiencegeluiden zoals wind, natuur- en verkeersgeluiden.
Sound Design is het maken van het ontwerp van het geluid bij je film. Denk daarbij aan foley (allerlei bewegingsgeluiden), ambient sound (wind, water, verkeer e.d.) en (achtergrond)muziek. In je Sound Design gebruik je veel foley, soms ambient en regelmatig muziek. Veel kan je van internet halen, maar je kunt vaak ook simpel zelf allerlei geluiden opnemen. Als voorbeeld toont Jaap een zelfgemaakt filmpje van een molen, waarvoor hij de geluiden van de ketting zelf thuis heeft opgenomen. Dat opnemen kan met een speciale recorder, maar ook gewoon met je camera.
Enkele websites waar je geluiden en muziek vandaan kan halen zijn:
– Freesound.org
– freesfx.co.uk
– Soundbible.com
– YouTube Audio Library
– 99sounds.org
– sonniss.com/gameaudiogdc
Na de pauze gaat het over Time Lapse (het versnellen van het beeld) en aanverwante zaken. “Het is reizen in de tijd: de toekomst komt snel”, zegt Jaap. Hij begint met het vertonen van een aantal voorbeelden. In zijn voorbeeld, opgenomen in The Mall of the Netherlands, is het interval tussen de beelden vijf seconden. Het verschil met het versnellen van het beeld op de tijdlijn is, dat je bij Time Lapse om de zoveel tijd een beeld (foto) maakt en dus de tussenliggende beelden niet laat zien.
Hoe maak jet het? Vrijwel elke videocamera heeft een time lapse functie. Met de Sony camera van Jaap is het maximaal op te nemen beelden 999. Met een interval van vijf seconden loopt je camera dan dus 1hr38 en houd je een filmpje over van 40 seconden. Dat is lang: meestal volstaat 10, hooguit 20 seconden. Het probleem is wel: het zijn op de camera nu losse beelden, ‘foto’s’, die je allemaal op de tijdlijn moet zetten met een duur van 0,04 seconde per beeld (voor 25 fps). Edius heeft functionaliteit om van de beelden eerst een mp4 te maken die je vervolgens op de tijdlijn zet. Leo gaat in een komende Magix workshop uitleggen hoe je dat in Magix doet. Overigens werkt een GoPro anders: die kan zelf van de time lapse-opnamen al een filmpje (mp4) maken.
Time Lapse gebruik je ook voor het filmen van bijvoorbeeld de zonsondergang. Maar hoe laat gaat de zon onder, en waar precies? Daarvoor kan je een app als Golden Hour: Sunset & Sunrise van Photo Time gebruiken. Als je weet op hoeveel graden de zon ondergaat gebruik je vervolgens een kompas app als 3d Compass (of een peilkompas, militair kompas, horloge of verrekijker met graden) om de exacte plek te bepalen, zodat je niet verrast wordt door een blokkerend object vanaf je filmpositie. In Nederland gaat de zon overigens onder een hoek van 30 graden onder (op de evenaar is dat 90 graden).
Met Night Lapse kan je de sterrenhemel filmen, alhoewel het in Nederland moeilijk is om een plek te vinden die donker genoeg is. Een app als Stellarium mobile helpt je de sterrenbeelden te identificeren. Omdat alle sterren om de poolster heen draaien, is het mooi om je opnamen te centreren rond die poolster.
Sterren filmen kost erg veel tijden het moet echt donker zijn. Voor je camera heb je extra batterijen of liever nog een powerbank nodig. Maar je kan op een vergelijkbare manier ook mooie opnamen maken van bijvoorbeeld verkeer (lichtstrepen van de auto’s).
Ook met Time Warps kan je fraaie beelden maken, in het bijzonder met een verplaatsende of een ronddraaiende camera. Jaap gebruikt een Hohem iSteady Pro4 gimbal voor zijn GoPro action cam, met daarbij de Hohem app, om een draaitijd van vele tientallen minuten van de gimbal mogelijk te maken (voor één minuut film heb je 1500 beelden nodig; bij een interval van vijf seconden film je 12 beelden per minuut, dus moet je 125 minuten filmen…). Overigens kan een moderne GoPro ook in standaardbeeld filmen, dus je zit niet meer vast aan supergroothoek. Tips: overzie wat je wil filmen, werk vooral langzaam, een keer overdoen is niet erg, en maak extra veel beelden (houd rekening met het toepassen van effecten in de montage).
En dan is er nog Speed Ramping: het tijdelijk versnellen van het beeld. Dat doe je tijdens de montage op je computer. Met voorbeelden illustreert Jaap het effect hiervan. Dit soort versnellen maakt je film vlot en modern.
Met Slow Motion vertraag je juist het filmbeeld. Dit effect moet je tijdens de opname al realiseren: je hebt immers 200 beelden per seconde nodig om tot 8 keer te kunnen vertragen (een GoPro kan dat). En vergeet niet je camera achteraf weer op 25 (of 50) fps te zetten.
Met dit soort effecten kunnen er ook dingen fout gaan; zo laat Jaap een filmpje zien van een helikopter waarvan (tijdens het opstijgen) de wieken stil lijken te staan.
Tenslotte vertoont Jaap nog een leuk filmpje, waarin hij versneld (met Time Lapse) de winterbanden onder zijn auto zet. En daarmee wordt een bijzonder leerzame avond afgesloten.
Ruud Smeenk
(de cursieve passages zijn toevoegingen van mij)